woensdag 10 september 2008

Technologische vooruitgang
Ontsnapping uit de verschaarsing?

In de vorige 'post' beloofde ik nader in te gaan op de huidige onzekerheid en met name op de samenhang tussen grondstofprijzen en wereldwijde groei van de welvaart.
Algemene (h)erkende ontwikkelingen:
1. Omdat grote delen van de wereldbevolking zoals China en India, maar ook veel andere landen zich snel ontwikkelen, moeten we de grondstoffen en ook energie met steeds meer mensen delen. Daardoor zal 'alles' duurder worden.
2. Door de goedkope producten en diensten uit de 'lage lonen landen', wereldwijde samenwerking (globalisering) en wereldwijd verhoogde concurrentie zullen prijzen dalen.
3. De prijzen van Chinese/Indiase producten en diensten zullen stijgen omdat ook die met steeds meer mensen gedeeld moeten worden en omdat men in die landen steeds meer zal willen gaan verdienen.
De optelling van deze ontwikkelingen lijkt uiteindelijk negatief uit te vallen, omdat het enige positieve punt (2) voor een groot deel slechts een tijdelijk voordeel lijkt.

Er is echter nog een andere belangrijke maar ook wat onzekere factor:
Technologische vooruitgang!
Bij de deze factor bedoelen we niet alleen nieuwe producten en diensten, maar ook vooruitgang in bestaande producten en de productie daarvan.
Omdat bijvoorbeeld energie steeds duurder wordt, zal men niet alleen steeds zuiniger met energie omgaan, maar wordt ook sterker geprobeerd nieuwe energie vormen te ontwikkelen.
Het is daarbij goed mogelijk dat we vormen vinden die veel goedkoper zijn dan de huidige vormen (olie, gas, steenkool).
Dit soort doorbraken kunnen natuurlijk ook op andere gebieden, zoals grondstoffen of voedsel plaats vinden.

Als zulke doorbraken plaats hebben is dat een gigantische impuls voor de economie, zoals bijvoorbeeld is te zien in een land als Ijsland (waar energie bijna onbeperkt aanwezig is).

woensdag 6 augustus 2008

Wat nu?

Ons laatste advies was om bij verdere stijgingen langzaam winst te nemen vanwege de onzekere tijden. Helaas is daar maar beperkt de kans voor geweest. Gelukkig hebben we dat wel gedeeltelijk gedaan, zodat we nu weer wat kunnen investeren. We verwachten namelijk dat de kridiet-crisis nu wel even tot rust komt en dat de grondstoffenrallies voorlopig ook voorbij zijn.
In vastgoed zijn er nu mooie kansen (we verwachten geen grote rentestijgingen meer) en ook zijn er veel interessante aandelen. Wat aandelen betreft gelden de vorige tips nog steeds, maar er zijn er een paar die door de koersdalingen extra interessant zijn, zoals bijvoorbeeld TomTom en Binck.

Toch blijven er grote risicoos. Wat ons betreft concentreert de huidige onzekerheid zich rond grondstoffen en wereldweide groei van de welvaart ofwel in 1 vraag : "Wat gebeurt er met de grondstofkosten?

In de volgende 'post' wil ik hier nader op ingaan.

woensdag 7 mei 2008

Hoe lang blijven zitten?

(Ook) Ons vorige advies lijkt goed uit te pakken: veel van de geadviseerde aandelen zijn in koers gestegen en hebben bovendien een aardig dividend uitgekeerd. Voor sommige aandelen heeft dat geleid tot een rendement van ruim 20% in enkele maanden. De vraag is dan: hoe lang te blijven zitten?
De ervaring leert dat als je de bodem goed "gegokt" hebt, je niet te snel moet uitstappen. Geduld is dan vaak een schone zaak : rendementen van meer dan 100% zijn dan echt haalbaar.
Toch zijn wij ook weer niet zo geduldig, want we zitten "overwogen" in aandelen en het blijven wel degelijk onzekere tijden. Daarom gaan wij heel langzaam winstnemen in de komende tijd; heel langzaam betekent dan voor ons dat we af-en-toe stukjes van de winst verkopen, bijvoorbeeld:
-> 10.000 euro geinvesteerd in Fortis
-> Waarde inclusief dividend gestegen naar 12.500 euro
-> Voor ongeveer 1.500 euro verkopen
-> Bij een vergelijkbare stijging in de toekomst zullen we waarschijnlijk hetzelfde doen, etc.

zaterdag 2 februari 2008

Nu instappen? - dividend rendement

Het lijkt erop dat de financiele markten de grootste schrik te boven zijn. Wij denken dat dit een goed moment is om langzaam maar gestaag in te stappen. De gedaalde koersen hebben geleid tot hoge dividend rendementen en dat op een moment dat we weinig angst voor renteverhogingen hebben (mocht er een recessie komen zal er juist eerder een renteverlaging volgen). Onze favoriete links zijn op dit moment dan ook:
Bijna alles wat meer dan 3% dividend rendement oplevert vinden wij nu interessant.

De nadruk ligt wel op langzaam instappen, want na zo'n grote schok zijn altijd na-schokjes te verwachten en nieuwe berichten over (krediet) crisis kunnen wederom tot paniek reacties leiden. Verder kan een eventuele recessie de dividend-rendementen aantasten. Wij verwachten dit echter niet: ten eerste geloven we voorlopig niet in een recessie en ten tweede kunnen veel van de fondsen wel een stootje hebben.

Onze voorkeuren (in volgorde): Nutreco, KPN, Reed Elsevier, Binck, Ahold (*), ING, Heimans, SNS, Randstad, Tom Tom (*), Royal Dutch Shell, DSM, Wessanen. En daarnaast dan natuurlijk vastgoed: Vastned offices/industries, Wereldhave, en Corio onder de 54 Euro (in combinatie met schrijven van calls).

(*) = Nog geen hoog dividend rendement, maar dat kan binnen een paar jaar sterk veranderen...

Tot slot: veel van de genoemde bedrijven keren hun dividend al snel uit; april/mei is namelijk het traditionele seizoen om dividend uit te keren.

zaterdag 1 december 2007

Beleggen in Amerika?

De kredietcrisis en de dalende dollar zijn voor velen redenen om beleggingen in Amerika (we bedoelen hier de Verenigde Staten), te mijden.
Voor ons is het een reden om de kansen te evalueren; we zijn er nog niet helemaal uit, maar we vermoeden grote kansen. Belangrijkste redenen:
  • Vroeger, in 1995, toen we nog de gulden hadden, daalde de prijs van de dollar tot ongeveer 1,55 gulden, dat is dus slechts 0,7 Euro. Na een flinke stijging tot wel 1,20 Euro zijn we nu weer terug rond dat historisch lage niveau: een dollar kost nog slechts 0,68 Euro. Wij denken dat het dieptepunt nu wel ongeveer bereikt is.
  • Door die lage koers zal de Amerikaanse economie worden gestimuleerd.
  • De amerikaanse aandelenindices zijn de afgelopen jaren wel een beetje gestegen, maar in Euros zijn de koersen juist gedaald. We kunnen dus historisch 'goedkoop' inslaan.
  • Als de sentimenten omslaan, verwachten we te kunnen profiteren van zowel een aandelenkoersstijging als van een dollarkoersstijging.
  • Volgens de voorspellingen zal de bevoking van de VS groeien van ruim 300 mln nu, naar ruim 400 mln in 2050. Dit zal de economie extra stimuleren. Merk op dat de bevolking van de EU wellicht stabieler zal blijven (rond 500 mln, bij 27 staten).
Vooruitlopend op verder onderzoek zijn we vast een beetje in de technologie aandelen gestapt (IT en Internet).
Overigens zouden veel van bovenstaande voordelen ook voor veel Nederlandse aandelen kunnen gelden omdat zij vaak een groot deel van hun omzet en winst uit de VS halen.

zondag 21 oktober 2007

Beleggen als risicospreiding: asset planning (2).

Veel mensen houden elke maand een bedrag over en gebruiken dat om te sparen of te beleggen (vaak in een beleggingsfonds). Zeker als je nog jong bent en/of verwacht dat je steeds meer geld zult gaan overhouden zou je een nog wat risicovollere strategie kunnen verdedigen. Als je namelijk voor beleggen kiest doe je dat waarschijnlijk omdat je vanwege koerswinst een hoger rendement van beleggen verwacht dan van sparen. Dat betekent in de praktijk dat je in de loop der tijd steeds meer voor je nieuw aangekochte aandelen (of andere beleggingen) gaat betalen, waardoor je in de praktijk - zelfs als je wat meer gaat sparen - steeds minder aandelen kunt kopen.

Om dit 'asset inflation' effect te compenseren kun je verschillende dingen doen; de eenvoudigste zijn in onze volgorde van voorkeur:
1. Call opties kopen,
2. Beleggen met geleend geld
3. Put opties verkopen (ofwel schrijven)
4. Futures.
5. (long) turbo's/speeders kopen
Dit klinkt miscchien eng, maar kan toch zeer interessant zijn.

1. Call opties geven je het recht om een aandeel in de toekomst te kopen voor een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenwaarde). Call opties zijn er in vele soorten en maten, en er zijn vele factoren van belang bij het kiezen van de juiste series (onderliggende waarde, termijn, 'in-' of 'out-of-the-money' opties, dividend, verhandelbaarheid, volatiliteit etc.). Call opties hebben het voordeel dat het mogelijke verlies beperkt is.

2. Beleggen met geleend geld is soms zeer interessant, zeker als je goedkoop kunt lenen. Feitelijk doe je dat ook met aandelen lease constructies en (long) turbos en speeders, maar meestal is de rente dan hoog en/of zijn de bijbekomende kosten hoog.

3. Het verkopen (schrijven) van een put optie levert direct geld op (wat je direct kunt beleggen). Daar staat tegenover dat je de verplichting op je neemt om een bepaalde onderliggende waarde tegen een vaste prijs te kopen. Ook put opties zijn er in vele soorten en maten, en dezelfde factoren als bij 1) zijn weer van belang. Stel: aandeel X is 20 Euro waard en je pas over een jaar genoeg geld hebt om aandeel X te kopen. Als je ervan overtuigd bent dat dat aandeel zeker niet goedkoper gaat worden kun je een put op 20 Euro schrijven met een looptijd van een jaar. Je krijgt daar dan nu een bedrag voor (bijvoorbeeld iets in de orde grootte van 1 euro). Als het aandeel boven de 20 Euro blijft is er weinig aan de hand en heb je met een investering van 0 Euro toch iets in de orde grootte van 1 euro verdiend. Als de koers gaat dalen zul je verplicht worden om de aandelen te kopen voor 20 euro (ook als de koers naar 0 daalt!). Je mogelijke verlies is dan welliswaar begrenst, maar kan toch oplopen tot wel 19 Euro (1 Euro heb je al).
Afhankelijk van je overtuigingen kun je voor andere uitoefenprijzen kiezen, waarbij de verhoudingen tussen maximaal verlies en winst heel anders kunnen liggen.

1 en 3 zijn goed te combineren: met het geld dat de put optie oplevert koop je een call optie. Je kunt zo zonder noemenswaardige investering (afgezien van bijv. aankoop/verkoopkosten voor de opties) volledig meeprofiteren van koersstijgingen. Daar staat natuurlijk ook tegenover dat je volledig meedeelt in de verliezen bij koersdalingen.

4 is slechts in beperkte gevallen interessant en ook 5 vinden wij niet interessant genoeg om verder toe te lichten (zie ook 2.).

zaterdag 6 oktober 2007

Telefoonrekening - Beleggen als risicospreiding

KPN draait goed en de Nederlandse consument weet waarom: als je een snelle internet verbinding wilt kun je niet om ze heen (of je moet naar de kabelaars die een historie van zeer beroerde service hebben en die maar heel heel langzaam beginnen te begrijpen hoe ze met infrastructuur de consument kunnen bedienen en dus geld kunnen verdienen).
Maar de Nederlandse consumenten en beleggers vragen zich af of KPN wel zo goed kan blijven verdienen: het vaste net dreigt steeds verder te krimpen en mede door Internet telefonie wordt bellen steeds goedkoper (ook naar het buitenland). Mede door dit soort ideeen is er onzekerheid over de toekomst van KPN en is het aandeel beperkt gewaardeerd.

Toch zie ik een gouden toekomst, omdat KPN een enorm onderschatte rol speelt in het moderne leven. De mens is namelijk bovenal een sociaal wezen. Communicatie is voor hem/haar essentieel en de moderne mens (en zelfs de minder moderne) kan daarvoor niet meer zonder Internet en mobiele telefoon. Vooral met hun positie in Internet en mobiele telefonie heeft KPN een geweldige positie. Deze middelen hebben de globalisering (mede) mogelijk gemaakt, en omdat de wereld steeds verder globaliseert en er steeds meer via internet gebeurt, worden we er steeds afhankelijker van, ook voor contact met onze familie en vrienden.
KPN is een bedrijf dat veel meer ervaring heeft met de mogelijkheden die dit biedt dan bijvoorbeeld dan de kabelaars, en weet bovendien die mogelijkheden ook veel beter te benutten. De kabelaars komen niet veel verder dan wat verschillende TV paketten aan te bieden.
Op basis van haar sterke positie kan KPN groeien in diverse gerelateerde gebieden, zoals het aanbieden van (digitale) televisie (digital terrestrial, IP-TV, etc), en het beheer van IT infrastructuur (e.g. door de overname van Getronics en dan ook nog tegen een erg lage prijs voor zover wij kunnen inschatten). Maar wellicht ook op vele andere gebieden die we nu nog niet eens kunnen voorzien.

Bovendien kan KPN de consument ook interessante 'mobiele services' bieden. En veel van de technische vooruitgang van de komende decenia zal geconcentreerd zijn rond onze mobiele telefoon, die we voor steeds meer zaken zullen gaan gebruiken. Ik denk dan niet alleen aan internetten en bankieren via de telefoon (en bellen), maar ook steeds meer PC/lap-top functies zal men op de mobiele telefoon gaan gebruiken; en in de verdere toekomst bijvoorbeeld ook als afstandsbediening voor de besturing van het huis (en bepaalde functies van de auto) van de toekomst.
Ook is Nederland een zeer interessante locatie voor de telecom-branche: een dichtbevolkt land waardoor de kosten van het communicatienetwerk laag kunnen zijn maar belangrijker is de goedopgeleide rijke bevolking die zich graag (een beetje) met technologie bezig houdt, zeker met gadgets en Internet.
Tot zover het Nederlandse verhaal. KPN heeft met E-plus ook een aardige positie in Duitsland; wel wat riskanter vanwege de minder sterke marktpositie, maar vanwege ons geloof in mobiel toch erg interressant.

Risicospreiding
Nog afgezien van de groeipotentie die wij dus zien op basis van bovenstaande overwegingen, is er nog een heel andere reden om in KPN te beleggen: risicospreiding! Als je zelf een hoge rekening aan KPN betaalt, kan een investering dit mooi compenseren. Ik bedoel dan dat je je (te) hoge rekening weer terug kunt krijgen via het dividend en koerstijgingen. En van de andere kant: het grootste risico voor KPN dat wij zien is dat de prijzen (telefoonrekeningen) flink naar beneden gaan. Mocht dit gebeuren dan kan dat een drukkend effect hebben op de waarde van de belegging in KPN, maar daar staat dan een lagere telefoonrekening tegenover. Mochten de gevreesde effecten voor KPN minder optreden dan velen verwachten, dan houdt KPN een flinke kasstroom over en kan blijven investeren in gebieden waarin communicatie (core business) een belangrijke rol speelt, zoals in digitale TV, maar ook de interne netwerken van bedrijven (en over een paar jaar misschien ook wel de netwerken van consumenten ...). De koersstijging van het aandeel kan dan mooi de stijgende "telefoon"-rekeningen compenseren ("telefoon" tussen quotes, want de geleverde diensten zullen in de toekomst veel meer omvatten)!!!

Positie Brabanker: Ons belang in KPN is momenteel bijna 5% van onze effectenportefeuille (vandaar deze promo ;-). Op koersdips willen wij dat uitbouwen tot maximaal zo'n 12 %.

dinsdag 18 september 2007

"Put your money where your mouth is" - Beleggingsethiek

Als je een grote hekel hebt aan bepaalde praktijken en zeker als je dat uitdraagt, verzeker jezelf er dan van dat je beleggingen NOOIT ten goede komen aan die praktijken! Door te beleggen in dat soort bedrijven lever je ze kapitaal en indirect help je zelfs de boegbeelden van zo'n bedrijf omdat een (groot) deel van hun beloning vaak afhankelijk is van de koers van het aandeel van het bedrijf.

Bijvoorbeeld als je vindt dat bepaalde (semi-)monopolisten hun macht te veel misbruiken, beleg er dan ook niet in. Als je vindt dat bedrijven te associaal met hun personeel omgaan, beleg er dan niet in. Of als je vindt dat bedrijven vervuilende of ongezonde producten maken of verwerpelijke diensten leveren, beleg er dan niet in. Ook niet via je beleggingsfondsen of je pensioenvoorzienning.
Door je eigen 'vijanden' financieel te steunen help je ze meer dan je ze ooit kunt bestrijden ...
Ik zie slechts 1 uitzondering: Koop 1 aandeel om lastige vragen op de aandeelhoudersvergadering te kunnen stellen!

Nog beter is natuurlijk om het om te draaien. Het aantal mogelijke beleggingen is verschrikkelijk groot; er zijn altijd mogelijkheden te vinden die ethisch verantwoord zijn of liever nog; een duidelijk positieve bijdrage aan de maatschappij leveren en toch goede rendementen kunnen opleveren.
Je kunt hierbij denken aan ontwikkelaars van geneesmiddelen of andere nuttige technische verbeteringen - bijvoorbeeld op millieu gebied -, bepaalde geografische regio's waar men de zaken goed aanpakt, of zinvolle nieuwe dienstverdeling.
(Wij verwachten voor dit soort nuttige bedrijven op de lange termijn juist betere rendementen!!!)

Tot slot: Geld is dus macht, en bij macht hoort de verantwoordelijkheid om die goed te gebruiken!

dinsdag 11 september 2007

BioTech

Iedere tijd kent het ontstaan van nieuwe typen bedrijven. Zo heb ikzelf o.a. meegemaakt: de opkomst van de uitzendbureaus, de ICT/Software bedrijven, de Internet bedrijven, bedrijven die specifieke diensten voor de grote oliebedrijven leveren, verschillende emerging markets en vele andere en kleinere bedrijven.
Volgens ons worden de mogelijkheden van dit soortnieuwe ontwikkelingen meestal eerst door allerlei enthousiastelingen en zelfbenoemde zieners en experts gehyped, waardoor het grote publiek de snelheid van de ontwikkelingen zwaar overschat. Op het moment dat het mogelijk wordt te beleggen in deze bedrijven is daar dan ook erg veel belangstelling voor en zijn de koersen relatief hoog.

Als het dan toch allemaal toch veel langer blijkt te duren dan verwacht, raakt iedereen de belangstelling voor en het geloof in de nieuwe bedrijven langzaam kwijt. De koersen dalen en de nieuwe sector wordt gedwongen om efficienter te werken. Vaak zijn er ook bedrijven die doormodderen op basis van een oneindig geloof in eigen kunnen en die vallen dan uiteindelijk om, wat nog eens een extra impact heeft op de publieke opinie over de sector en de aandelen koersen.
Pas als er niemand meer gelooft dat er in de sector veel geld verdiend kan worden, lijkt het dieptepunt bereikt en begint dan een grootse opkomst van de nieuwe sector.

Hetzelfde scenario lijkt zich te voltrekken in de bio-technologie sector en misschien wel de hele 'health-care' sector.
Zeker nu de biotech aandelen zwaar hebben geleden tijdens de recente 'correctie', lijkt er juist wel vooruitgang te zijn geboekt in de NL biotech sector (e.g. Crucell, Octoplus, & Pharming).
Of het dieptepunt voor de koersen al is bereikt is natuurlijk onzeker, maar wij hebben het gevoel dat we er dicht bij zitten. Als de stemming weer omslaat zijn de aandelen waarschijnlijk weer niet aan te slepen, zoals bij Pharming dat laatst op 1 dag zo'n 30% omhoog schoot.
Crucell is al erg vaak getipt en de positieve vehalen lijken toch al wel gedeteeltelijk in de koers verwerkt. Het positiefst zijn wij over Octoplus, maar dat is wel erg speculatief. Een veiligere manier om van de toekomstige groei te kunnen profiteren is een professioneel beheerd biotechnolgie beleggingsfonds. Wat dat betreft zijn wij erg positief over het Pictet Biotech Fund (op Yahoo of Winterthur), dat overigens ongeveer 85% in de Verenigde Staten belegt en in US$ noteert.

maandag 10 september 2007

Corio tip

We tipten Corio eerder al (van 7-8-2007 tot 27-8-2007) waarmee we een leuk ritje van 52 naar bijna 58 Euro konden maken. Hoewel wij de KW van Corio (bij de huidige koers van Euro 52.3, zo'n 15-16x de getaxeerde winst voor 2008) wel hoog vinden, staat Corio sinds de stevige koersdaling van vorige week toch weer bij onze aanbevelingen zie Bindex.
Historisch gezien valt het wel mee want ze hebben dit jaar nog op Euro 75,19 gestaan, maar voor Vastned Offices and Industries betaal je maar 12x de getaxeerde winst voor 2008. Dat wij toch (ook) Corio adviseren heeft te maken met onze strategie die voortvloeit uit onze visie.

Visie
:
Een belangrijke factor bij vastgoed (en dus deze tip) is de rente; wij denken nog steeds dat we de komende tijd een structureel lage rente zullen hebben. De rente is door de huidige kredietcrisis wat opgelopen, maar wij verwachten dat de top ongeveer is bereikt, dat de rente na een paar maanden wel weer zal dalen, en dat vastgoed daarmee aantrekkelijker wordt.

Strategie:
Omdat we verwachten dat het nog even zal duren voordat de rente gaat dalen voorzien we voor de korte termijn slechts een beperkt potentieel. Daarmee komen we ook op de reden om juist Corio te kopen: er is een goede optie handel in Corio. Door de aankoop te combineren met het schrijven van call opties kan het rendement toch snel oplopen. Zo krijg je voor de december call op 56 Euro toch 1,7 Euro. Dat levert bij gelijkblijvende koersen toch zo'n 3% in 3 maanden op (ofwel ruim 13% op jaarbasis, nog zonder dividend).